Hiperkalcemia

 

DEFINICJA I ETIOPATOGENEZA

 

Zwiększenie stężenia wapnia w surowicy >2,75 mmol/l (>11 mg/dl).

 

Przyczyny:

 

1. hiperkalcemia z dużym stężeniem PTH (PTH-zależna) – pierwotna nadczynność przytarczyc (sporadyczna, indukowana solami litu), zespół MEN1 i MEN2A, mutacje inaktywujące receptor wapniowy (rodzinna hiperkalcemia hipokalciuryczna, złośliwa hiperkalcemia niemowląt z hipersekrecją PTH), przeciwciała wiążące receptor wapniowy, wydzielanie PTH przez nowotwory
2. hiperkalcemia z małym stężeniem PTH (PTH-niezależna) – nowotwory (wzmożone wydzielanie PTHrP i innych substancji), nadczynność tarczycy (wzmożona osteoliza), zatrucie witaminą D lub jej metabolitami, wytwarzanie 1,25(OH)2D3 przez ziarniniaki (sarkoidoza) lub chłoniaki, zatrucie witaminą A (wzmożona osteoliza), zespół mleczno-alkaliczny, długotrwałe unieruchomienie (mobilizacja wapnia z kości), diuretyki tiazydowe, teofilina (zmniejszenie wydalania wapnia z moczem), zespół Williamsa
3. hiperkalcemia z prawidłowym stężeniem PTH – zespół Jansena (mutacja aktywująca receptora PTH-PTHrP)
4. hiperkalcemia spowodowana PTH o zmienionej sekwencji aminokwasowej niewykrywalnym dostępnymi zestawami lecz biologicznie aktywnym. Najczęstszymi przyczynami (90%) są nadczynność przytarczyc i nowotwory.

 

OBRAZ KLINICZNY

 

Łagodna hiperkalcemia (<3,0 mmol/l) może przebiegać bezobjawowo lub występują objawy stanu chorobowego będącego jej przyczyną. W umiarkowanej i ciężkiej lub szybko narastającej hiperkalcemii występują objawy zespołu hiperkalcemicznego: zaburzenia czynności nerek (wielomocz, hiperkalciuria, wapnica i kamica nerek), przewodu pokarmowego (brak apetytu, nudności, wymioty, zaparcie, choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, zapalenie trzustki, kamica dróg żółciowych), sercowo-naczyniowe (nadciśnienie tętnicze, tachykardia, niemiarowość, nadwrażliwość na glikozydy naparstnicy), objawy nerwowo-mięśniowe (osłabienie siły mięśniowej, wzmożenie odruchów ścięgnistych, przemijające porażenie mięśni twarzy), objawy mózgowe (ból głowy, depresja, zaburzenia orientacji, senność, śpiączka) oraz odwodnienie. Przełom hiperkalcemiczny: zaburzenia świadomości, nudności, wymioty, ból brzucha, zaburzenia rytmu serca, wielomocz oraz odwodnienie towarzyszące ciężkiej hiperkalcemii (zwykle >3,75 mmol/l).

 

W EKG hiperkalcemia może być przyczyną wydłużenia odstępu PQ i skrócenia odstępu QT. Często występują objawy choroby podstawowej.

 

ROZPOZNANIE

 

Na podstawie stężenia wapnia w surowicy >2,75 mmol/l (>11 mg/dl). U osób z hipo- lub hiperalbuminemią skoryguj wielkość kalcemii. Stężenie wapnia zjonizowanego jest lepszym wskaźnikiem ciężkości hiperkalcemii. U wszystkich chorych oznacz w surowicy stężenia kreatyniny, chlorków, fosforanów, magnezu, potasu, PTH i TSH, aktywność fosfatazy zasadowej oraz wykonaj gazometrię krwi. Przyczyną hiperkalcemii z prawidłowym lub zwiększonym stężeniem PTH w większości przypadków jest nadczynność przytarczyc. Jeżeli stężenie PTH jest małe poszukuj przyczyny nowotworowej, o ile dostępne dane nie wskazują na inną przyczynę hiperkalcemii PTH-niezależnej. Nowotwory najczęściej rozpoznawane jako przyczyna hiperkalcemii: rak sutka, rak płuca, rak nerki, szpiczak plazmocytowy, chłoniaki i białaczki. W przypadku podejrzenia egzo- lub endogennego nadmiaru witaminy D oznacz stężenie jej metabolitów we krwi. Istnieje możliwość oznaczania stężenia PTHrP.

 

LECZENIE

 

1. Przede wszystkim lecz chorobę podstawową.
2. Zmniejsz ilość wapnia w ustroju poprzez:
   - zwiększenie wydalania wapnia przez nerki – obficie nawadniaj chorego (do ~5 l 0,9% NaCl), jednocześnie podawaj furosemid i.v. (Furosemide Kabi, Furosemidum Polfarmex, Furosemidum Polpharma) 20–40 mg po wcześniejszej ocenie czynności nerek, uważnie monitoruj diurezę
   - zmniejszenie uwalniania wapnia z kości – możesz zastosować kalcytoninę i.v. (Calcitonin Jelfa, Miacalcic) 100 IU 2–4 × dz., pamidronian i.v. (Pamidronat medac, Pamifos, Pamisol, Pamitor) 60–90 mg w 200 ml 0,9% NaCl w ciągu 2 h lub kwas zoledronowy i.v. (Acidum zoledronicum medac, Desinobon, Fayton, Osporil, Symdronic, Zoledronic Acid Actavis, Zoledronic Acid Fresenius Kabi, Zoledronic Acid Polpharma, Zoledronic acid Sandoz, Zoledronic Acid Teva, Zoledronic Acid Zentiva, Zometa, Zomikos) 4 mg w 50 ml 0,9% NaCl w ciągu 15 min
   - hamowanie wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego – podawaj hydrokortyzon (Corhydron) 100 mg i.v. co 6 h.
3. U chorych z niewydolnością nerek i objawową hiperkalcemią konieczna może być eliminacja wapnia poprzez dializę.

 

[źródło] Czytaj na mp.pl >.