Historia powołania Polskiego, Poznańskiego i Wielkopolskiego Towarzystwa Urologicznego

 

Zbigniew Kwias

 

Chcąc przedstawić historię powołania Oddziału Poznańskiego PTU konieczne jest chociaż skrótowe przedstawienie:

• historii urologii światowej
• historii powstania Polskiego Towarzystwa Urologicznego
• a dopiero na końcu historię Oddziału Poznańskiego PTU

 

 

Starożytny Egipt

Najstarszym znaleziskiem urologicznym, pochodzącym z 4800 r. p.n.e., był kamień w pęcherzu moczowym mumii złożonej w starożytnym grobowcu egipskim.  Odkrycia dokonał Elliot Smith w 1901 roku.

 

Chiny, Persja 1000 r.p.n.e.

• Pierwsze opisy kamicy moczowej
• Leczenie zachowawcze:
  • woda różana
  • pestki melona, ogórka
  • fasola indyjska
  • rzepa
  • nasiona marchwi
  • wlewy z puree z rzodkwi

 

Albucasis z Kordoby 936 - 1013 r.n.e. Chirurgia Islamu

Albucasis:

• opracował specjalne kleszcze do pewnego uchwycenia kamienia – kleszcze Albucasisa, pierwowzór  litotryptora.
• wynalazł również wiertło machib, które stosował podczas usuwania kamieni uwięźniętych w cewce moczowej.

 

Asut w Mezopotamii

Najwcześniejszy odkryty opis kamicy przedstawiający objawy oraz skład leku rozpuszczającego kamienie:

• czarna saletra
• skorupka jaja strusia
• terpentyna sosnowa
• narządy płciowe oślicy

 

Arystoteles 384 r.p.n.e.

Opisał kamicę moczową twierdząc, że kamienie tworzą się w pęcherzu z substancji chemicznych pochodzących z nerek.

 

Hipokrates

Opisał także dokładnie kolkę nerkową. Bardzo stanowczo twierdził że rany  pęcherza muszą być śmiertelne. Późne upowszechnienie się cięcia nadłonowego w operacjach kamicy pęcherza moczowego było zapewne wynikiem jego ostrzeżenia.

 

Hipokrates 460 r.p.n.e.

 

Nie będę używał noża, nawet w przypadku gdyby ktoś cierpiał wskutek kamieni moczowych…

 

Średniowiecze

Wieki średnie nie przyniosły znaczącego postępu w leczeniu kamicy moczowej. W średniowieczu niezbyt chętnie wykonywano zabiegi litotomii. Były one: „spychane na cyrulików i innych nisko urodzonych, wiejskich prostaków, idiotów oraz imbecyli, a co gorsza, na nikczemne i zarozumiałe kobiety, które miały odwagę je wykonywać”.

 

Guy de Chauliac 1300 - 1367

Ojciec chirurgii francuskiej, podkreślał jak niebezpieczne jest leczenie operacyjne: „Nie wolno operować kamieni nerkowych. Usunięcie kamienia z pęcherza grozi drgawkami, utratą krwi oraz powstawaniem przetoki... Ostrzegam przed usuwaniem kamieni u ludzi starych, wyniszczonych, słabowitych, przestraszonych i cierpiących.”

 

Odrodzenie 1453 - 1600

Okres ten przyniósł gwałtowne nasilenie twórczości intelektualnej w wielu dziedzinach, a w medycynie szczególnie. W tamtych czasach nowe metody leczenia można było wypróbowywać na więźniach.

 

„Błogosławionym niech będzie, który oszczędzi te kamienie, potępiony zaś, który je naruszy”

 

Shakespeare 1564-1616

 

Gustav Simon 1824 - 1876r.

• 1869 rok pierwsza planowa nefrektomia,
• 1871 rok - nefrektomia u chorej na kamicę nerkową.

 

Kroki milowe w chirurgii nerek

• Ignalis z  Bostonu: 1873 rok - pierwsza nefrotomia
• Heinecke: 1879 rok - pierwsza pielotomia
• Le Dantu: 1881 rok - pierwsza nefrolitotomia
• Kummel i Bardenheuer: 1889 rok - częściowe wycięcie nerki z powodu kamicy moczowej.

 

​

 

Powstawanie Towarzystw Urologicznych na Świecie

1896 Francuskie Towarzystwo Urologiczne

I’Association Francaise d’Urologie

Prof. Felix Guying

 

1901 Societe Belge d’Urologie

 

1902 American Urological Association

 

1907 Niemieckie Towarzystwo Urologiczne

/Niemcy i Austria/

 

1908 Włoskie Towarzystwo Urologiczne

 

1929 Towarzystwo Urologiczne Związku Radzieckiego

/Bogdanow - Moskiewskie Towarzystwo Urologiczne/

 

Oddziały Urologiczne w Polsce przed 1939

 

Warszawa

Szpital św. Łazarza ul Książęca 2

• Odział Chirurgiczno - Urologiczny 105 łóżek
  ordynator dr med. Wacław Lilpop
• Oddział Urologiczny 30 łóżek
  ordynator: dr med. Stefan Czubalski

 

Lwów

Szpital Powszechny

• Oddział Urologiczny 35 łóżek
  ordynator: prof. Stanisław Laskownicki

 

Kraków

Szpital św. Łazarza ul. Grzegórzecka 18

• Oddział Urologiczny 35 łóżek
  ordynator: doc. Emil Michałowski

 

4 oddziały urologiczne w Polsce

200 łóżek na 35 mln. ludności

• duża urologia - chirurdzy
• mała urologia- wenerolodzy,

 

Po 2-giej wojnie pozostał tylko oddział krakowski.

 

Zabiegi operacyjne

• Operacje prostaty,
• litotrypsja,
• elektroresekcja szyi pęcherza,
• małych gruczolaków prostaty,
• częściowe wycięcie nerki,
• przetoka nerkowa po operacji nacięcia nerki,
• operacje wytwórcze zwężenia miedniczkowo-moczowodowego.

 

Dr med. Włodzimierz Gawronski

1938 sprawozdanie z podróży naukowej do Francji i  Italii

 

„… Urologia Polska nie może się rozwijać bo nie ma
Katedr tej specjalności i za mało jest oddziałów urologii”

 

„… Podejście do chorego urologicznego jest inne na chirurgii

a inne na urologii….”

 

„… rzeczą wprost niezrozumiałą jest fakt, że dotychczas w Polsce

nie utworzono Polskiego Towarzystwa Urologicznego”

 

Dr med. Zygmunt Bartkowiak

1938 pisze z Paryża do doc. Szerzyńskiego - chirurga o celowości utworzenia Towarzystwa Urologicznego

 

1945 Kontaktuje się w Warszawie z dr Traczykiem i dr Wacławem Lilpopem, a w 1948 roku z dr Stefanem Wesołowskim

 

 

 

 

J. Fryszman, S. Laskownicki, Z. Bartkowiak

 

​

 

Dr Zygmunt Bartkowiak i doc. Emil Michałowski Michałowski

 

​

 

Starania o utworzenie Towarzystwa Urologicznego

 

​                                       

        Dr med. Wacław Lilpop                     Dr med. Zygmunt Traczyk             Dr med. Włodzimierz Gawroński

 

​                               

Dr med. Zygmunt Bartkowiak               Prof. Stanisław Laskowicki                 Dr med. Stefan Wesołowski

 

Pierwsze zebranie w 1939 roku

 

​                                   

      Stefan Wesołowski                                 Zbigniew Lewicki                          Włodzimierz Gawroński

 

​                                                               

      Zygmunt Traczyk                Mieczysław Justyna     Jan Falkowski      Florian Nowacki    chirurg doc. Jan Zaorski

 

 

Dr med. Wacław Lilpop

14.01.1884 -  1.10.1949

 

XVIII wiek z Grazu w Styrii

/rodzina przemysłowców, znana w Europie spółka akcyjna Lilpop, Rau i Loewenstein/

 

Wydział Lekarski

1905  usunięty za strajk z 3 roku stydiów

1908  absolutorium we Lwowie

1909  dyplom lekarza w Dorpacie

 

Chirurgia Szpital Dzieciątka Jezus W-wa

lekarz armii rosyjskiej

1921   asystent oddziału chirurgiczno- urologicznego w Szpitalu Przemienienia Pańskiego,

1929 po śmierci dr. Kiełkiewicza zostaje ordynatorem 105 łóżkowego oddziału

 

 

Prof. Stefan Wesołowski

 

Prace przygotowawcze wykonali:

 

dr. Wacław Lilpop, dr Stefan Wesołowski, dr. Zygmunt Traczyk  / Komitet  Organizacyjny/

 

Przeprowadzono wiele rozmów i narad przede wszystkim w Ministerstwie Zdrowia.

Opracowano statut przyszłego Towarzystwa.

 

 

 

27.04.1949 roku. o godz. 11:00, w sali wykładowej  II Kliniki Chorób Wewnętrznych  AM  prof. Witolda Orłowskiego, w Szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie rozpoczęło się zebranie organizacyjne Polskiego Towarzystwa Urologicznego.

 

Obradom przewodniczył Doc. dr med. Emil Michałowski z Krakowa, sekretarzem był  dr. med. Stefan Wesołowski.

 

Polskie Towarzystwo Urologiczne ( PTU ) powstało.

 

​           

 

​                    

 

​           

 

​           

 

 

​

Faksymile pierwszej strony Złotej Księgi

 

​

Faksymile listy członków PTU sporządzona własnoręcznie przez dr S. Wesołowskiego

 

​

Faksymile listy podpisów urologów, którzy poza Członkami Założycielami wzięli udział

w Zebraniu Organizacyjnym PTU 27-04-1949 r.

 

Pierwszy Zarząd Towarzystwa

• prezes - dr Wacław Lilpop
• wiceprezes - prof. Stanisław Laskownicki
• skarbnik - dr Zygmunt Traczyk
• redaktor - doc. Emil Michłowski
• zastępca sekretarza - dr Jerzy Fryszman

 

Komisja rewizyjna

• Tadeusz Szenkier-Mazurek
• Tadeusz Lorenz
• Zygmunt Bartkowiak

 

Ustalono składkę członkowską w wysokości 500 złotych rocznie. Prof. Michejda wysunął propozycję wydawania czasopisma urologicznego.

 

​

Faksymile wpisu do Złotej Księgi PTU o I Dniu Urologicznym

 

​

Zawiadomienia o I Dniu Urologicznym

 

Dr Wacław Lolipop otworzył pierwsze posiedzenie PTU w następujących słowach:

 

„Mam zaszczyt powitać Kochanych Kolegów w imieniu Polskiego Towarzystwa. Pozwalam sobie wyrazić wielkie zadowolenie z tego, że nasze pierwsze posiedzenie naukowe doszło dziś do skutku i , że ja sam, który jeszcze przed wojną organizowałem posiedzenia w celu utworzenia Towarzystwa, doczekałem się tej tak ważnej chwili.

 

W jednym z ostatnich numerów Polskiego tygodnika Lekarskiego czytaliśmy o zdobyczach naukowych powojennych z poszczególnych dziedzin medycyny. Nie było tam mowy o urologii.

 

Spróbujmy wiec tutaj zestawić osiągnięcia urologii w latach powojennych. Pierwsza dodatnią pozycją będzie właśnie utworzenie Polskiego Towarzystwa Urologicznego i z tym związane nadzieje ożywienia ruchu naukowego w tej dziedzinie u nas przez organizowanie zjazdów i przede wszystkim założenie własnego organu, co dotychczas niestety, jest tylko pium desiderium. Jako dalsze pozycje dodatnie należy zanotować powstanie kilku oddziałów urologicznych np. we Wrocławiu i Gdańsku oraz odbudowę dawnych oddziałów, razem około dziesięciu.

 

Dalej poważnym osiągnięciem jest powstanie tak potrzebnych podręczników urologii, że wymienię tu znakomity podręcznik doc. Michałowskiego, którego II części niecierpliwie oczekujemy oraz pożyteczny i wielce pracowicie napisany podręcznik dra Abańskiego...”

 

 

1944 luty,

rozstrzelany przez Niemców

19 letni syn dr W. Lipopa,

Stanisław,

harcmistrz,

kapral podchorąży

 

 

 

Dr Wacław Lilpop

umiera

na rękach

dwóch

swoich oddanych

asystentów:

dr Z. Lewickiego

i dr S. Wesołowskiego.

 

 

 

Oto dalsza treść niedokończonego przemówienia...

 

„wreszcie choroby wewnętrzne nerek, piękną i na wysokim poziomie prace prof. Witolda Orłowskiego. Są to wielkie zasługi dla naszej urologii, które musimy ocenić. Poza tym urologia jest tak związana ze wszystkimi gałęziami medycyny, że postępy, odkrycia i wynalazki w innych dziedzinach znakomicie również wpływają na rozwój urologii. Niech będą tu przykładem antybiotyki lub nowoczesne uśpienie.

 

Chciałbym więc i życzyłbym naszej rodzimej urologii, aby jej rozwój doprowadził do odkryć i osiągnięć na poziomie Albarrana, Mariona, Ilugkinsa i Millina."

 

​

Faksymile listy obecności uczestników Dnia Urologicznego

 

​

Nekrolog  ś.p. Dr med. Wacława Lilpopa

pierwszego Prezesa Polskiego Towarzystwa Urologicznego

 

Lista członków PTU w pierwszym roku działalności:

1. dr med. Abucewicz Stanisław
2. dr med. Aleksandrowicz Leszek
3. dr med. Banasz Artur
4. dr med. Bandurski Albin
5. dr med. Bandych Kazimierz
6. dr med. Bartkowiak Zygmunt
7. dr med. Blumenstock Józef
8. dr med. Browiński Józef
9. dr med. Bulanda Bogusław
10. dr med. Chwat Stefan
11. dr med. Czech Karol
12. dr med. Czubalski Stefan
13. dr med. Dobrzęcki Władysław
14. dr med. Doening Tadeusz
15. dr med. Drzewiński Hipolit Witold
16. dr med. Falkowski Jan
17. dr med. Fryszman Jerzy
18. dr med. Gawroński Włodzimierz
19. dr med. Giedroyć-Juraha Władysław
20. dr med. Janowicz Jan
21. dr med. Justyna Mieczysław
22. dr med. Kleszczelski Arno
23. dr med. Knoreck Jan
24. dr med. Krzeski Tadeusz
25. dr med. Lach Lucjan
26. prof. dr Laskownicki Stanisław
27. dr med. Leńko Zenon
28. dr med. Leńko Jan
29. dr med. Lewicki Zbigniew St.
30. dr med. Lilpop Wacław
31. dr med. Lorenz Tadeusz
32. dr med. Mazurek Ludwik Jerzy
33. doc. dr Michałowski Emil
34. prof. dr Michejda Kornel
35. dr med. Nowacki Florian
36. dr med. Olesiński Władysław
37. prof. dr Rutkowski Jerzy
38. dr med. Szenkier-Mazurek Tadeusz
39. dr med. Szczepański Kazimierz
40. dr med. Szczerbo Antoni
41. dr med. Tallat Bohdan
42. doc. dr Traczyk Zygmunt
43. dr med. Walentowski Władysław
44. dr med. Wesołowski Stefan
45. dr med. Wyszomirski Arkadiusz
46. dr med. Zabłocki Władysław
47. dr med. Zawadzki Jan
48. dr med. Zieliński Jerzy
49. dr med. Żółkiewska Wanda

 

Doc. dr. hab. med.  Zygmunt BARTKOWIAK

 

Prezes

Zarządu Głównego

Polskiego Towarzystwa Urologicznego

w latach

1957 - 1958

 

Sekretarz

Dr Tadeusz Kamza

 

 

​

 

Oddział Północno - Zachodni PTU

 

• 12.05.1969 Zarząd Główny postanowił powołać Oddział Północno Zachodni z siedzibą w Słupsku / Prezes PTU dr med. Kazimierz Szczepański/
• Działalnością obejmuje woj.: szczecińskie, gdańskie, koszaliński, bydgoski i poznańskie
• Obowiązki organizacyjne powierzono dr Romanowi Awstricowi, późniejszemu wieloletniemu prezesowi tego Oddziału

 

Roman Awstric (1917 - 1976)

Polski lekarz urolog pochodzenia estońskiego. Dyrektor szpitala w Słupsku, twórca słupskiej urologii. Pierwszy przewodniczący Oddziału Półcno-Zachodniego PTU.

 

Oddział Urologiczny w Koszalinie 1958

Ordynator lek. Janusz Karaśkiewicz. W latach 1970 - 1971 także Dyrektor Szpitala Wojewódzkiego w Koszalinie, jednocześnie pełni funkcję Ordynatora Oddziału Urologii. Po rezygnacji z funkcji Dyrektora pozostaje nadal ordynatorem oddziału pełniąc obowiązki, aż do roku 1991.

 

Dr Janusz Karaśkiewicz  /relacja za dr L.Stachurskim/

„...do naszego oddziału ciążyła, na zasadzie tarć wewnętrznych w Poznaniu /doc.Bartkowiak doc.W.Twardosz/ cała grupa kolegów z oddziału, potem przejściowo kliniki urologicznej przy ul. Szkolnej pod przewodnictwem doc. Bartkowiaka, a więc kol. J.Szłapiński, T.Kamza, Hańczewski, K.Paetz, oraz obecny kierownik Kliniki w Poznaniu - Z.Kwias.”

 

Oddział Północno - Zachodni PTU

• W 1973 rozpoczął się proces podziału Oddziału.
• Powstaje kilka kół terenowych, między innymi
• Oddział Poznański PTU

 

Powstanie Oddziału Poznańskiego PTU

4 grudnia 1973 list od prof. Jana Leńko prezesa PTU, do doc. Władysława Twardosza  kierownika Kliniki Urologii w Poznaniu:

 

„...zarząd PTU stoi na stanowisku, że w Poznaniu powinno powstać terenowe koło PTU. Dwukrotnie zwracaliśmy się do doc. Bartkowiaka, który wielokrotnie zasiadał w zarządach PTU i nie otrzymaliśmy odpowiedzi”

 

Wielce Szanowny Panie Docencie  /doc. Wł.Twardosz/

ZG PTU stoi na stanowisku, że w Poznaniu powinno powstać Terenowe Koło PTU obejmujące swoją działalnością urologów woj. Poznańskiego i ew. Zielonogórskiego.

 

Na nasze stanowisko wpływa fakt, że w Poznaniu istnieje Akademia Medyczna i Klinika Urologiczna oraz działa na miejscu 2 samodzielnych pracowników nauki z urologii.

 

W związku z tym prosimy o rozważenie możliwości zorganizowania Koła w Poznaniu i przeprowadzenie zebrania konstytuującego jego działalność.

 

Prof. Jan Leńko                Dr Leszek Jeromin

Prezes ZG PTU                Sekretarz ZG PTU

 

Wielce Szanowny Panie Docencie  /doc. Wł.Twardosz/

ZG PTU prosi Pana Docenta o zorganizowania Oddziału Polskiego Towarzystwa Urologicznego w Poznaniu.

 

Zarząd Główny stoi na stanowisku, że przewodniczącym  Oddziału Poznańskiego P.T.U winien być Pan Docent.

 

Prosimy o przesłanie sprawozdania z zebrania organizacyjnego oraz przypominamy o obowiązku rejestracji Oddziału w Wydziale Spraw Wewnętrznych celem zalegalizowania jego działalności.

 

Przesyłamy Panu Docentowi 1 egzemplarz Statutu Towarzystwa ponieważ w chwili obecnej nie dysponujemy większą ilością odpisów.

 

Prof. Jan Leńko                Dr Leszek Jeromin

Prezes ZG PTU                Sekretarz ZG PTU

 

 

14 lutego 1974 roku dochodzi do zebrania organizacyjnego w Sali Seminaryjnej na terenie Kliniki Urologii przy ul. Długiej w Poznaniu. Zebraniu przewodniczył prof. Roman Drews Dyrektor Instytutu Chirurgii w obecności 26 uczestników.

 

Wybrano pierwszy Zarząd Oddziału Poznańskiego PTU: przewodniczący doc. Władysław Twardosz, v-ce przewodniczący dr Józef Strzyżowski, sekretarz dr Zbigniew Kwias, skarbnik dr Kajetan Paetz.

 

Pismem z dnia 11 marca 1974 roku  Urzędu Dzielnicowego Poznań Stare Miasto, Wydział Spraw Wewnętrznych wpisał w ewidencję stowarzyszeń Oddział Poznański Polskiego Towarzystwa Urologicznego.

 

Równocześnie zawiadamia się, że Zarząd w terminie 2-tygodni obowiązany jest zawiadomić tut. Wydział o zmianie składu osobowego, adresu oddziały, statutu itd. Itd..

 

Uczestnictwo kolegów z Poznania w Zebraniach Naukowych Oddziału Północno-Zachodniego PTU

• Dr Tadeusz Kamza członek Komisji Rewizyjnej 1975
• Aktywne uczestnictwo w zebraniach
• Wygłaszanie referatów
• Przewodniczenie sesjom naukowym
• Organizacja zebrań na ternie Poznania

 

Oddział Poznański  PTU

 

15 listopada 1980 walne zebranie w Klinice Urologii już przy ul.Szkolnej. Wybrano nowy Zarząd: prezes dr Józef Strzyżowski, v-ce prezes dr Janusz Szłapiński, sekretarz dr Zbigniew Kwias, skarbnik dr Kajetan Paetz.

 

Stan wojenny zakaz organizowania zebrań nawet naukowych.

 

W roku 1985 wznowienie działalności organizacyjnej i naukowej. Walne zebranie wybrało nowy zarząd. Zmiana w składzie zarządu na stanowisku skarbnika. Dr Kajetana Paetza zastąpił dr Wiesław Sokołowski.

 

W 1987 roku kolejne walne zebranie Zarządu Oddziału zorganizował dr Wiesław Sokołowski, nowy ordynator Oddziału Urologii szpitala MSW. Doc. Józef Strzyżowski zrezygnował z funkcji prezesa Oddziału Poznańskiego PTU.  Wybrano nowy zarząd: prezes doc. Zbigniew Kwias, v-ce prezes  dr Jerzy Rajewski, sekretarz dr Witold Woźniak, skarbnik dr Wiesław Sokołowski.

 

Nowy Zarząd postanowił:

• zebrania 2 x do roku,
• miejsce wybiera organizator,
• trwają 2 dni /piątek i sobota/,
• organizują ordynatorzy oddziałów  urologicznych z wielkopolski i woj. zielonogórskiego.

 

Powstanie Oddziału Wielkopolskiego PTU

 

12 grudnia 1992 roku kolejne walne zebranie. Wybrano zarząd, w niezmienionym składzie. Prof. Zbigniew Kwias zaproponował zmianę nazwy Oddziału z Poznańskiego na Wielkopolski Oddział PTU.

 

„Jeśli przysięgi tej dotrzymam w świętości

i w niczym jej nie naruszę,

oby mi wolno było w szczęśliwości

i poważaniu wszystkich ludzi

wieść życie po wsze czasy

i błogich owoców sztuki mojej

używać w obfitości"

 

Hipokrates